عوامل موثر بر میزان سوخت مصرفی هواپیما

 
گستردگی سرزمین، بعد مسافت، ‌پراکندگی مراکز جمعیتی و ناهمواری های طبیعی و مشکلات دسترسی خطوط حمل و نقل زمینی و دریایی از جمله عواملی هستند که موجب شده اند جابجایی هوایی مسافر و کالا در ایران به عنوان یکی از سریع ترین، ایمن ترین و مناسب ترین اشکال حمل و نقل شناخته شود و مورد توجه قرار گیرد.

در گرایش تدریجی به مسافرت هوایی نسبت به دیگر شیوه های حمل و نقل، تأثیر عوامل مختلفی نظیر افزایش جمعیت، رشد درآمد سرانه و مزیای ترجیحی هزینه سفرهای هوایی را نباید نادیده گرفت. بنابر این از آنجا که حمل و نقل هوایی، سهمی عمده در توسعه اقتصادی کشورها دارد، راهکارهای اجرایی برای کاهش مصرف سوخت بخش هوایی کشور مرود مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت.

فرودگاه ها به عنوان محل ورود و خروج مسافر در پروازهای داخلی و مرزهای خروجی و ورودی در پروازهای بین المللی همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند. در حال حاضر تعداد 72 فرودگاه در حال بهره برداری وجود دارد و تعداد 13 فرودگاه نیز در مرحله مطالعه و ساخت هستند یا هنوز به بهره برداری نرسیده اند.

طبق تحقیقات مکتوب در اولین همایش بهینه سازی مصرف انرژی در بخش حمل و نقل، عوامل مؤثر بر کاهش مصرف سوخت بخش هوایی به شرح زیر است:‌
1 – ترافیک هوایی
2 – وزن هواپیما
3 – مسافت و برد پروازی
4 – تعمیر و نگهداری
5 – مشخصات عملکرد و دینامیک پرواز
6 – مشخصات آیرودینامیکی
7 – به روز رسانی سیستم های پیشرانه هواپیما
8 – نوسازی ناوگان
 
نقش فناوری طراحی هواپیما در کاهش مصرف سوخت افزایش روزافزون جمعیت و بالا رفتن تقاضای سفر در کشور، موجب رشد مصرف سوخت در بخش‌های مختلف حمل و نقل از جمله حمل و نقل هوایی شده است. همچنین با توجه به تأثیر مستقیم پارامترهای اصلی طراحی هواپیما بر میزان مصرف سوخت، به بررسی نقش فناوری طراحی هواپیما در کاهش مصرف سوخت هواپیماها پرداخته شده است.

بررسی اثر طراحی هواپیما بر میزان مصرف سوخت از جمله پارامترهای اصلی در طراحی هواپیما،‌ برد پروازی، وزن کل برخاست، وزن بار حمل شده، نیروی رانش، بارگذاری بال، ارتفاع پروازی، مصرف سوخت ویژه موتور و سرعت مسیر قابل ذکر است. به طوری که بروز تغییرات در هر یک از این پارامترها می تواند موجب اختلاف بسیاری در عملکرد هواپیماها شود. آنچه در طراحی هواپیما باید مورد توجه قرار گیرد، آن است که انتخاب هواپیماهایی با سرعت پروازی بالا، مدت زمان سفر را تقلیل می دهد، اما ممکن است در زمان خاصی، هواپیمایی با قدرت کمتر مطلوب تر باشد.

از پارامترهای اساسی در طراحی هواپیما، انتخاب صحیح نوع موتور براساس ملزومات طراحی و تأمین مشخصات مطلوب و خواسته های مشتری است. برای مقایسه موتورها باید روی برخی مشخصات مطالعه و بحث صورت گیرد. این مشخصات عبارتند از:‌
1 – قدرت تولید شده موتور هنگام برخاستن و حالت اضطراری نسبت به دمای محیط
2 – قدرت تولید شده به وسیله موتور در حالت حداکثر سرعت افقی
3 – مصرف سوخت ویژه موتور
4 – وزن موتور
5 – مشخصات توربین و کمپرسور

هواپیماهای تجاری امروزه به طور کلی با سه نوع موتور ساخته می شوند:‌ موتورهای توربو پراپ، توربو فن، و توربو جت.
اصولاً موتورهای توربو فن نیز مصرف سوخت کمتری نسبت به دو نوع موتور دیگر دارند. حتی موتورهای توربو فن نیز مصرف سوخت کمتری نسبت به موتورهای توربو جت دارند، البته در مقابل، موتورهای توربو فن و توربو جت قابلیت تولید تراست های بالاتر و پرواز در ا رتفاع و سرعت های بیتشر را نیز دارند که در این ارتباط نباید از صدای تولید شده به وسیله موتورهای توربو پرآپ در مقایسه با موتورهای توربو جت و توربو فن صرف نظر کرد.

امروزه به دلیل اهمیت کاهش مدت زمان پرواز و راحتی مسافران، مسافرت با هواپیماهای جت ترجیح داده می شود. در ناوگان هوایی کشور ما، تنها کمتر از 20 درصد هواپیماهای ناوگان هوایی که شامل کمتر از 10 درصد صندلی های موجود می شود از نوع توربو پراپ هستند.
علاوه بر نوع موتور، عوامل دیگری از جمله؛ مشخصات مأموریت مثل ارتفاع پرواز، تعداد صندلی، طول باند و غیره روی کارآیی کلی هواپیما از نظر مصرف سوخت تأثیر می گذارند. انتخاب هواپیمای مناسب با طول مسیر: حدود هشتاد درصد کل پروازهای مسافری به پروازهای داخلی اختصاص دارد. از نظر سوخت مصرفی در پروازهای داخلی نیز می توان گفت تقریباً 65 درصد کل سوخت هوایی در پروازهای داخلی مصرف می شود. بنابر این بررسی شیوه مصرف سوخت و ارائه روش های کاهش میزان آن در پرواز های داخلی از اولویت خاص برخوردار است.

یکی از ویژگی های پروازهای داخلی از نظر مصرف سوخت، تطابق نوع و مدل هواپیما با طول مسیر (برد) است. مجموعه عوامل مختلف مؤثر در طراحی هواپیما باعث میشود به ازای افزایش برد (تا سقف برد هواپیما) ‌میزان مصرف سوخت کاهش یابد.

روش های اجرایی برای کاهش مصرف سوخت در حمل ونقل هوایی بدین شرح است:‌
1 – استفاده از هواپیماهای توربو پراپ برای مسیرهای کوتاه
2 – مدرنیزه و به روز کردن مدیریت ترافیک هوایی
3 – تشویق خلبانان در صورت داشتن پروازی کم مصرف
4 – کاهش مناطق ممنوعه در مسیر پرواز هواپیما، در نتیجه، استفاده از هواپیماهای متوسط و دوربرد در مسافت های کوتاه می تواند منجر به افزایش سوخت 1.5 برابر شود. بنابر این استفاده از هواپیمای مناسب می‌تواند مصرف سوخت را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش دهد.

از جمله؛ ‌راهکارهای اساسی در کاهش مصرف سوخت بخش هوایی، هدایت شرکت های هواپیمایی به استفاده از هواپیماهای توربو پراپ در مسیرهای کوتاه و کمک به تولید داخلی و ارتقای کیفیت طراحی آنهاست که می تواند موجب صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف سوخت شود. همچنین در صورت نداشتن امکان طراحی قویتر و مدرنتر،‌ توجه به فن آوری موتور به عنوان یکی از عوامل مهم در مصرف سوخت هواپیما حائز اهمیت است.
 
www.tinn.ir