مجله هوایی
در نگاه کسانی که پرواز را نمی فهمند هرچه بیشتراوج بگیری کوچکتر دیده می شویدمجله هوایی
در نگاه کسانی که پرواز را نمی فهمند هرچه بیشتراوج بگیری کوچکتر دیده می شویدسپر دفاع موشکی آمریکا، موضع انفعالی در مقابل ایران
)
نشست سه روزه سران گروه هشت در"هایلیگن دام" آلمان، که روز جمعه هفته گذشته خاتمه یافت، با بحث داغ استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی همراه بود. سخنان تند مقامات ارشد روسی و آمریکایی بر سر استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا آنچنان سایه‌ای براین نشست افکنده بود که برخی صحبت از تقسیم بندی دوباره جهان به دو اردوگاه متخاصم می‌کردند. ساخت این پروژه دفاع موشکی که از سال‌ها پیش آغاز شده و بخشی از آن آماده گردیده است، به باور روسیه به منزله برهم‌زدن سیاست بازدارندگی متقابل می‌باشد. آمریکا مدعی است این پایگاه راداری در جمهوری چک و موشکهای رهگیر در لهستان، از ۱۰کشور اروپایی در مقابل تهدیدهای بالقوه ایران و کره‌شمالی دفاع می‌کند اما روسیه این سپرها را تهدیدی برای امنیت خودش می‌داند. در نشست وزیران خارجه هشت کشور صنعتی کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا و سرگئی لاوروف، وزیرامور خارجه روسیه الفاظ تندی را بر سر طرح‌های واشنگتن درخصوص استقرار بخش‌هایی از سپر دفاع موشکی در شرق اروپا رد و بدل کردند. لاوروف به اظهارات رایس مبنی بر این که نگرانی روسیه از سپر دفاع موشکی آمریکا "امری مضحک" است با عصبانیت واکنش داد و واشنگتن را به ازسرگیری تنش‌های دوران جنگ سرد متهم کرد. رایس نیز در پاسخی بی‌پرده و تند به لاوروف گفت که این برنامه‌ی دفاع موشکی نمی‌تواند و انتظار نمی‌رود بتواند حتی تا حدی بازدارندگی هسته‌ای روسیه را تضعیف کند. در همین رابطه ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه با کلماتی خشن و قاطع آن هم درست چند روز مانده به برگزاری نشست گروه هشت تاکید کرد که روسیه از پایان جنگ سرد تاکنون موشک‌هایش را به سوی اروپا نشانه نرفته است اما اگر آمریکا بخواهد به طرح سپر دفاع موشکی‌اش ادامه دهد روسیه به طور حتم این کار را خواهد کرد. وی افزود: اگر توان هسته‌ای آمریکایی‌ها در سراسر خاک اروپا گسترش یابد ما نیز اهدافی را در اروپا نشانه خواهیم رفت. بسیاری از کارشناسان نیز آزمایش اخیر موشکی روسیه را پاسخی به طرح سپر دفاع موشکی آمریکا توصیف می‌کنند. جورج بوش، رییس‌جمهوری آمریکا نیز درپاسخ پوتین گفت که من بار دیگر برای پوتین توضیح دادم که هدف سپر دفاع موشکی کشورهای خودسری هستند که ممکن است سعی کنند روسیه و اروپا را گروگان خود کنند. وی افزود: برای روسیه و روس‌ها این مهم است که درک کنند به اعتقاد من دوران جنگ سرد به پایان رسیده است. روسیه دیگر دشمن آمریکا نیست و ما به این کشور به عنوان یک دشمن نگاه نمی‌کنیم، عرصه‌های زیادی برای همکاری دو کشور وجود دارد برای مثال ایران، مساله تولید و تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی موضوعات سازنده‌ای هستند که ما می‌توانیم درباره ی آنها همکاری کنیم. به هر حال آمریکا اعلام کرده که سپر دفاع موشکی واشنگتن که قرار است در جمهوری چک و لهستان استقرار یابد با هدف مقابله با حملات احتمالی از طرف ایران و کره شمالی است. از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند است که استقرار طرح سپر دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا نه تنها با هدف مقابله با کره شمالی بلکه علیه چین نیز می‌باشد. سیستم دفاعی موشکی سامانه‌ای است که با استفاده از سیگنالهای رادارهای پیشرفته زمین و مداری جهت حرکت موشکهایی را که در حیطه فعالیت آن پرتاب می‌شوند، تعیین کرده ودرصورتی که پیش بینی شود مقصد این موشکها خاک آمریکا است، این کشور با استفاده از موشکهای رهگیر آنها را هدف قرار می‌دهد. از لحاظ فنی عملیات انهدام موشک متخاصم علیه آمریکا در سه مرحله صورت می‌گیرد، یکی زمانی که موشک متخاصم در مرحله صعود است و پیشرانه‌های آن با بیشترین قدرت درحال کارکردن هستند ، دوم در میانه مسیر و سوم زمانی که کلاهک موشک به طرف هدف مورد نظر سقوط می‌کند. سیستم دفاعی موشکی ایلات متحده که در حال حاضر فعال است تنها شامل مرحله دوم یعنی قابلیت رهگیری و انهدام موشکهای متخاصم در میان راه است (phase ( Mid-courseو این در حالی است که از لحاظ تکنیکی ، رهگیری و انهدام موشکهای متخاصم در مرحله اول ( ( Boost phaseاز ضریب اطمینان بیشتری برخوردار است. اکنون با انتقال سیستم دفاع موشکی به اروپای شرقی و نزدیکی مرزهای غربی روسیه، این امکان برای سپر دفاع موشکی آمریکا پدید می‌آید که از موشکهای رهگیرنوع اول نیز استفاده کند. براساس گزارش‌های منتشر شده آمریکا قصد دارد این تجهیزات دفاع موشکی را نیز در ژاپن و استرالیا مستقر کند که نه تنها استقرار تجهیزات ضد موشکی، بلکه استقرار رادارهای قدرتمند ( (XBRرا نیز شامل می‌شود. با این حال در پایان اجلاس گروه هشت ولادیمیر پوتین در اقدامی غافلگیرانه به‌جورج بوش پیشنهاد استفاده مشترک از یک پایگاه راداری مسکو در کشور آذربایجان به عنوان گزینه‌ای در چارچوب استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا و به جای لهستان و چک ارایه کرد. رییس جمهوری روسیه اعلام کرد: یک پایگاه مشترک نیازها را برطرف خواهد کرد و به ما اجازه می‌دهد که تغییری در سیاست‌های موشکی ما که همانا هدف قرار ندادن کشور خاصی به جز کشورهای شرور است، اعمال نکنیم. رییس جمهوری روسیه اظهار داشت: اگر سپرفضایی برای دفاع از نشانه‌های اتمی تهران است، بنابراین آن را در مرز با ایران قرار دهیم و نه در لهستان و جمهوری چک. مارگیلف رییس کمیته‌اموربین‌المللی شورای فدراسیون روسیه نیزابراز امیدواری کرد پیشنهاد "پوتین" به آمریکا، روابط میان روسیه و ایران را خدشه دار نکند. رییس کمیته بین‌المللی شورای فدراسیون روسیه افزود: روسیه برای استفاده از این رادار و همکاری با هر کشور دیگری در این زمینه مختار است و این مساله به روسیه مربوط است. مارگیلف" با اشاره به این پیشنهاد پوتین، تصریح کرد: ایرانی‌ها به خوبی می‌دانند که رادارهای ما خاک آنها را کاملا تحت پوشش خود دارد و این حقیقتی است که آنها باید با آن کنار بیایند. گفتنی است که قرارداد اجاره رادار موسوم به "قبله" بین روسیه و آذربایجان درسال ۲۰۰۲برای مدت ده سال امضا شده و این تاسیسات راداری با محدوده برد شش هزار کیلومتر، قادر است منطقه خاورمیانه، شرق دور و بخشی از آفریقا را پوشش دهد. روسیه با انعقاد قرارداد ۱۰ساله و پرداخت ۷میلیون دلار از این سیستم راداری استفاده می‌کند. براساس قرارداد مذکور، روسیه بعضی از اطلاعات بدست آمده از این مرکز را دراختیار آذربایجان قرار می‌دهد. بوش نیز ضمن سازنده خواندن این گفت وگو، پیشنهاد روسیه را جالب توصیف کرد، اما واشنگتن که انتظاراین حرکت پوتین را نداشت، کمی وقت گرفت تا در این‌باره مشورت کند. با این حال پوتین به واشنگتن هشدارداد که درحالی که با مسکو مذاکره می‌کند استقرار سیستم دفاع موشکی در شرق اروپا را آغاز نکند. با این توضیح سوال مهم آن است که آیا دلیل اصلی برای استقرار سپر موشکی از سوی ایالات متحده در جمهوری چک و لهستان تهدید ایران و کره شمالی است یا اینکه دولت آمریکا برای مهار تهدید موشکی روسیه به چنین کاری مبادرت می‌ورزد؟. در پاسخ باید گفت که اگر دولت آمریکا به طور جدی پیشنهاد پوتین را مورد توجه قرار دهد و از پایگاه روسیه در خاک آذربایجان استفاده کند، می‌توان ادعا کرد که گفته‌های مقامات آن کشور در مورد ترس از تهدید برنامه موشکی ایران علت اصلی استقرار این سیستم می‌باشد. ولی در غیراین صورت تردیدها همچنان نسبت به‌نیات واقعی دولتمردان آمریکایی باقی می‌ماند. اما پذیرش پیشنهاد پوتین ازسوی واشنگتن، گرچه می‌تواند مخاطرات امنیتی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه داشته باشد ولی همچنین نشان‌دهنده آن است که غرب درصدد پذیرش ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار است، قدرتی که دیگر نمی‌توان برای مقابله با آن از گزینه نظامی صحبت کرد. ضمن آنکه انتخاب گزینه بازدارندگی به منزله قبول قدرت ایران و همزیستی با آن می‌تواند شمرده شود.
