دور نخست مذاکرات روسیه و آمریکا در مورد "استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی"، دو ماه پس از پیشنهاد رییس جمهوری روسیه برای استفاده مشترک از ایستگاه رادار "قبله" آذربایجان، برگزار شد. این رایزنیها روزهای دوشنبه و سهشنبه اخیر در واشنگتن انجام گرفت و "جان رود" معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور امنیت بینالمللی و "سرگئی کیسلیاک" معاون وزیر امور خارجه روسیه ریاست هیاتهای دو طرف را برعهده داشتند. دور نخست رایزنیها نتیجه قابل توجهی به همراه نداشت و تنها نتیجه آن را میتوان دعوت آمریکا از کارشناسان نظامی روس برای بازدید از پایگاه موشکی این کشور در ایالت "آلاسکا" عنوان کرد. به گزارش رسانههای خبری روسیه، موشکهای مستقر در پایگاه مذکور مشابه موشکهایی است که آمریکا قصد استقرار آنها در کشور لهستان را دارد و بدین وسیله واشنگتن میخواهد اطمینان روسها را به عدم تهدید کشور آنها جلب کند تا مانع موجود از میان برداشته شود. در رایزنیها، طرف آمریکایی بهانه تکراری خود مبنی بر تهدید موشکهای ایران و کره شمالی را برای امنیت بینالمللی از جمله اروپا مطرح کرده و آن را علت اصلی تصمیم برای استقرار موشکهای رهگیر در لهستان و ایستگاه رادار در چک عنوان کرد. به گزارش شبکه اول روسیه، معاون وزیر امور خارجه آمریکا نگرانی روسیه در مورد گسترش سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا را بیمورد خواند و گفت: معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز پیشنهاد "ولادیمیر پوتین" به آمریکا برای استفاده از ایستگاه رادار قبله آذربایجان و ایستگاه رادار "آرماویر" در جنوب روسیه را تشریح کرد. طرف آمریکایی اعلام کرد این ایستگاهها نمیتوانند در امر رهگیری موشکهای ایرانی موثر باشند. رییس جمهوری روسیه در حاشیه اجلاس سران هشت کشور صنعتی در شهر"هلیگندام" آلمان با هدف پایان دادن به منازعات بر سر گسترش سپر دفاع موشکی آمریکا به شرق اروپا به بهانه ردیابی موشکهای ایرانی، خواستار استفاده مشترک روسیه و آمریکا از ایستگاه رادار قبله آذربایجان شد. مساله استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در کشورهای چک و لهستان به مهمترین مساله مورد اختلاف بین روسیه و آمریکا تبدیل شده است. ولادیمیر پوتین همزمان با مذاکرات روسیه و آمریکا، در جلسه دولت وزیر امور خارجه روسیه را موظف کرد که این رایزنیها را با گفتگوهای میان روسیه و ناتو هماهنگ سازد. دولتمردان روسیه بخوبی میدانند که آمریکا سرانجام ایستگاه رادار خود در کشور چک و ۱۰موشک رهگیر را در لهستان مستقر خواهد کرد. اجرای این طرح بویژه پس از امضای اخیر قرارداد۸۰میلیون دلاری ساخت ده موشک رهگیر میان پنتاگون و کمپانی بویینگ برای استقرار در لهستان محرز شده است. پنتاگون قصد دارد این ده موشک را تا سال ۲۰۱۳در لهستان مستقر کند. سرگئی کاراگانف رییس شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه در این مورد می گوید: آمریکا به هر وسیلهای سعی دارد سپر دفاع موشکی خود را در اروپا مستقر کند. به عقیده وی آمریکا با هدف جلوگیری از تقویت اتحادیه اروپا این طرح را اجرا میکند و در آینده نیز تلاش خواهد کرد تا از این راه بین روسیه و اتحادیه اروپا اختلاف افکند. این کارشناس روس معتقد است بوش قصد دارد از مذاکرات با روسیه در مورد سپر دفاع موشکی، برای دفاع در برابر انتقادهای سیاسی از این طرح در کنگره آمریکا که از تامین هزینههای آن خودداری میکند، استفاده نماید. ویاچسلاو نیکونف رییس بنیاد سیاست روسیه نیز معتقد است آمریکا از مدتها پیش تصمیم به استقرار سپر دفاع موشکی خود در اروپا گرفته است و تصمیم مذکور با مذاکرات با روسیه در این زمینه سازگاری ندارد. وی گفت: منطقه موضعی سوم که کاخ سفید بر تامین مالی آن تاکید دارد بخش کوچکی از برنامه گسترده ایجاد پدافند موشکی جهانی میباشد. سرگئی مارکوف کارشناس دیگر روس معتقد است استراتژی آمریکا در حال حاضر شامل استقرار سامانه دفاع موشکی خود در اروپای شرقی و به موازات آن استفاده از ایستگاه رادار قبله آذربایجان میباشد. "آن درسی" سفیر آمریکا در آذربایجان اخیرا اخبار مبنی بر خودداری آمریکا از استفاده ایستگاه رادار قبله را نادرست خواند و گفت: چون ایستگاه مذکور در خاک آذربایجان واقع شده باید با این دولت مذاکره کرد. روسیه باتوجه به این که رادار قبله تا سال۲۰۱۲در اجاره روسیه میباشد با این رویکرد آمریکا مخالف است. "میخاییل کامنین" سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد: دور اول رایزنیهای آمریکا و روسیه در چنین حال و هوایی و در شرایطی که اختلاف نظرهای بین دو طرف در مورد مساله مذکور بیشتر از نقاط اشتراک میباشد انجام گرفت. در این شرایط طرفین امیدی به دستیابی به نتیجه قابل توجهی در رایزنیها نداشتند. روزنامه رسمی "راسیسکایا گازتا" روز دوشنبه (روز نخست رایزنیها) نوشت: به نظر اعضای هیات روسیه، در این مساله به دو دلیل حق با آمریکا نیست. نخست این که در شرایط کنونی تهدید موشکی از سوی ایران وجود ندارد و حتی در صورت بروز این تهدید، مسیر موشکهای ایرانی در فاصله جنوبتری از چک و لهستان خواهد بود. این روزنامه افزود: مقامات دولتی آمریکا در سطوح مختلف اعلام کردهاند که هیچ مانعی در مسیر تحقق تصمیم آمریکا برای استقرار سامانه دفاع موشکی در چک و لهستان وجود ندارد. به نظر "لئونید ایواشف" رییس آکادمی مسایل ژئوپلیتیک روسیه، هدف اصلی آمریکا از استقرار سامانه موشکی خود در نزدیکی مرزهای روسیه، کنترل این کشور میباشد. وی گفت: آمریکا در صورت تحقق این طرح، موفق خواهد شد تا منطقه اورال روسیه را کنترل کند. در چنین شرایطی در دو ماه آینده سه دور رایزنی میان روسیه و آمریکا انجام خواهد گرفت که انتظار چندانی از پیشرفت در آنها در مساله سپر دفاع موشکی آمریکا نمیرود. قرار است نتیجه این رایزنیها در پاییز آینده در دیداری با شرکت وزرای دفاع و امور خارجه آمریکا و روسیه مورد مذاکره قرار گیرد و سپس گزارش نهایی در این زمینه به روسای جمهوری دو کشور ارائه شود. روسیه باتوجه به این شرایط در حال حاضر به تقویت نیروی موشکی خود برای حفظ موازنه قوا میپردازد. ولادیمیر پوتین اخیرا اعلام کرد روسیه در صورت استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در کشورهای چک و لهستان تدابیری را به اجرا درمیآورد. از جمله این تدابیر تجهیز موشکهای قارهپیمای "توپول-ام" به کلاهکهای منقسم میباشد. این موشکهای پیشرفته در اختیار نیروی اتمی روسیه قرار دارد و دارای برد ۱۰هزار کیلومتر میباشد. یوری بالویفسکی رییس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه نیز اعلام کرده است که در صورت استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی، روسیه آنها را هدفگیری خواهد کرد. علاوه بر آن به گفته "سرگئی ایوانف" معاون نخست وزیر روسیه، این کشور ممکن است موشکهای تاکتیکی خود را در منطقه برون گان "کالینینگراد" واقع در ساحل دریای بالتیک قرار دهد. کارشناسان معتقدند این وضعیت در آینده نزدیک مسابقه تسلیحاتی جدیدی را میان روسیه و آمریکا برمیانگیزد که برنده اصلی آن تولیدکنندگان سلاحهای پیشرفته میباشد.
هدف این طرح مقابله با تهدیدهای ایران میباشد.
پیشنهادات روسیه جایگزینشونده هستند و نه مکمل برنامههای دفاع موشکی آمریکا.
هیات روسیه برای انجام ماموریت غیرممکن و متقاعد کردن آمریکا برای خودداری از استقرار سامانه موشکی خود در اروپا عازم واشنگتن شدهاند.